لە سیاسەتێكی ئاكاریدا ڕیفراندۆم پرسێكی جیهانییە
ڕیفراندۆمی هەرێمی كوردستان نەك تەنها پرسێكی سیاسی، بەڵكو پەیوەستە بەكرۆكی مرڤایەتیشەوە، كورد گەلێكی دێرینی رۆژهەڵاتی ناوڕاستە، لە مێژەوە كارەكتەرە سیاسییەكانی ناوچەكە و بەشێكی جیهان ئینكاری لە بوونی دەكەن ، سەرۆك مەسعودی بارزانی كە ڕابەرێكی گەورە و كارێزمی كوردستانە، لە ڕاپرسییەكی ئازادانەدا لە خەڵكی خۆی دەپرسێت دەتانەوێت چۆن بژین؟ ئەمە تاوانی كوردە! لە دوای ئەو ڕاپرسییەوە بەشێكی هێزە جیهانییەكان و دەوڵەتە هەرێمییەكان، ئەو پرسەیان لە پرسێكی جیهانییەوە بچوكردەوە بۆ كێشەی ناوخۆی وڵاتێك، وێنەكە بەشێوەك پێشانی جیهاندرا، ئەمە هەوڵێكە بۆ پارچە پارچەكردنی خاكی ولاتێك بەو بیانوە ڕەوایەتیان بەخۆیاندا بكەونە دژایەتی كردنی.
دژبوونی ڕیفراندۆم و پرسی سەربەخۆیی كوردستان، پرەنسیپەكانی دیموكراسی و مفای ئازادی تاك و جاڕنامەی مافەكانی مرۆڤی خستە ژێر پرسیارەوە، ڕاپرسی كوردستان تاقی كردنەوەیەكی كردەیی بوو بۆ بەها خۆرئاوایییەكان. ئەوان نامۆراڵیانە سیاسەتی پراكتیكیان هەڵبژارد بەسەر ئایدیاكانیاندا، بنەماكانی دیموكراسی و سیاسەتی ئاكاری خۆرئاوایان خستەژێر پرسیاری ناوەندە ئەكادیمی و مەعریفییەكانی جیهانەوە.
هەردوو ڕەوتی هیزە هەرێمییەكان و بەشێكی گەورە لە هێزە نێودەوڵەتیەكانەوە، دژ بە خواستی ئازادی مافی مرۆڤ وەسانەوە.
ترسی هێزە هەرێمییەكان لە دروسبوونی دەوڵەتی كوردستان، پەیوەندی ڕەهەندەكانی خاك و ئابوری و دەركەوتنی هێزی نوێوە هەیە، لەسەرو ئەم ڕەهاندانەشەوە ترسێكی نەدركێنراو ئامادەگی هەیە. ئەویش ترسە لە(وجود) بوونی كورد، لە لایەن ئەو هێزانەوە. چونكە كورد یەكیكە لە گەلە ڕەسەناكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دەركەوتنی كورد وەك كیانێكی سەربەخۆ مانای ئەوەیە بەشێكی بەرچاو شارستانیەت و مێژووی دێرینی ڕۆژهەڵاتی ناوین دەگەڕێتەوە بۆ خاوەنە ڕەسەنەكەی، ئەم ڕووداوەش خۆبەخۆ بەشێكی دیاری ئەو مێژووەی ئەو هێزانە كردوویانە بەناوی خۆیانەوە و شارستانیەتی خۆیان لەسەر بونیات ناوە و شانازی پێوەدەكەن دەكەوێتە ژێرپرسیارەوە.
هەرچی دژایەتی دەوڵەتی كورد لە لایەن بەشیك زلهێزەكانی جیهانەوە جێگەی سەرسوڕمان و نیگەرانی بوو لای تاكی كورد، بەڵام بەكەمێك تێڕامانی لۆژیكیانە بەشێكی گەورەی هۆكارەكەی دژایەتیەكە ڕوندەبێتەوە.
گۆمانی تێدانییە چۆنییەتی بڕیاری زلهێزەكان دەرهاویشتەی بەرژەوەندیەكانیانە، جەوهەری بڕیاری دژبوونەكە فرە ڕەهەندە و وابەستەی ستراتیژیەتە دورمەوداكانە، كارەكتەری بەرژەوەندی خوازی بەشێك لە زلهێزەكان هەمیشە لە كێبڕكیی بەرژەوەندی خوازیی و ڕیككەوتنی ژێربەژێردان، نەك ئەوە سیاسەتە ئاكارییەی لە دیمەنی نواندنە سیاسییەكاندا دەبینرێت.
ئەو هێزانە لە ڕێككەوتنە ژێربەژێرەكاندا ستراتیژیەتی بەرژەوندیی خۆیان لە سەر نەخشەی وەزەی جیهان كێشاوە، كە كوردی تیانییە وەك كیانیكی سەربەخۆی خاوەن وزە. كاتێك دەوڵەتێكی نوێ لەسەر نەخشەی جیهان دروست دەبێت ، دەبێتە بە دیفاكتۆ، دەركەوتنی هێزە نوێیەكەش تەحدای دای داینامێكییە بۆ هێزە هەنووكەیەكان، ئەوكات بە ئەمری واقیع ناچارن وەك هێزێكی دانپێدانراوی فەرمی مامەڵەی لەگەڵدا بكەن. ئەمەش هاوكێشەی نوێ دێتە كایەكەوە. ڕێكەوتنە ژێربەژێرەكان هەلدەوەشێنە. كارەكتەرەكانی هێزیش ڕووبەڕوی ئاڵنگاری گەورە دەبنەوە.
بەشێكی تری پەیوەندی بە فاكتی جیپۆلەتیك و نەتەویی مێژووی هەرێمی كوردستانەوە هەیە، چونكە پێگە هەرێمی كوردستان خاڵێكی ستراتیژییە بۆ ئەو هێزانەی ڕۆژهەلاتی ناوین كۆنترۆڵكردووە. لە كاتی بوونی دەوڵەتی كوردستاندا ناچارن لەگەل خاوەنی رەسەنی ئەو جیوپۆلیتیكە مامەڵەبكەن، ئەمەش گرفت لەبەردەم ڕۆڵ بینینیاندا، چونكە كوردستان و بزوتنەوەكانی یەكیك بوون لەو قوربانیانەی چەندین جار هێزەگەورەكان وەك كارتی فشار مامەڵەیان بەو پرسەوەكردووە. لەگەل ئەمەشدا كوردستانیكی خاوەن سەروەری جوگرافیایەكی لەباربووە بۆ ئەوەی بكرێت بە گۆرەپانی تاقی كردنەوەی هێز.
لە كورترین دەربڕیندا ڕیفراندۆم خواستی ڕەوای كوردە بۆ سەربەخۆیی، وە نەبێت ئەمە ئەبستراكی كوردبێت و كۆتایی هاتبێت، لە زهنی تاكی كوردا ئامادەگی هەیە و ڕودانیشی حەتمییە، دامەزراندنی دەوڵەتی كوردی تەنها مێتودێكی ئادیالیستی پارتێك نییە ڕەچەتەكەی لە پەرتوكەكاندا نوسرابێتەوە، بەلكو ئەوە كرداریكی حەتمییە و ڕۆژێك پراكتیزە دەكریت لەسەر ئەرزی واقیع.